Een erfenis is vaak ingewikkelder dan u denkt. Zeker als er geen testament is. In dat geval wordt de erfenis verdeeld volgens de wettelijke verdeling. Daar zitten wel haken en ogen aan. Bijvoorbeeld als u samenwoont zonder contract, maar ook als u een samengesteld gezin heeft. In dit artikel gaan we verder in op de vraag hoe het zit met de erfenis als er geen testament is.
Wie krijgt de erfenis als er geen testament is?
Als de overledene geen testament heeft gemaakt en dus geen erfgenamen heeft aangewezen, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Dit wordt de wettelijke verdeling genoemd. De wettelijke verdeling betekent dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner de erfenis krijgt. Kinderen krijgen hun erfdeel niet meteen. Ze hebben na het overlijden van één van hun ouders wel een vordering in geld op de andere ouder. Dit bedrag is echter pas opeisbaar als beide ouders zijn overleden.
Een erfgenaam heeft niet alleen recht op een deel van de erfenis, maar is ook verantwoordelijk voor de afwikkeling van de erfenis. Een erfenis brengt dus ook een bepaalde verantwoordelijkheid voor de erfgenaam met zich mee.
Erfenis laten regelen door een boedelvolmacht
Als er geen testament is en de erfgenamen de erfenis moeten regelen, kunnen zij dit ook door één of meer personen laten doen met een boedelvolmacht. Dit is een verklaring waarin staat wat de gekozen persoon namens de erfgenamen mag doen. Deze persoon kan een erfgenaam zijn, maar dat hoeft niet.
Een boedelvolmacht kunt u regelen bij de notaris. De persoon met de volmacht beheert meestal de volledige erfenis. Hij of zij doet alles wat nodig is om de erfenis te kunnen verdelen, daarbij kunt u denken aan:
– aangifte doen van de erfbelasting
– spullen verkopen om schulden te kunnen betalen
– schulden betalen
– abonnement opzeggen
Wie zijn de wettelijke erfgenamen?
In de wet staat beschreven in welke volgorde de erfgenamen worden opgeroepen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen vier groepen:
1. Echtgenoot / geregistreerde partner en kinderen
2. Ouders, broers en zussen
3. Grootouders
4. Overgrootouders
Is er geen echtgenoot of geregistreerde partner en zijn er geen kinderen, dan gaat de erfenis naar naaste familieleden zoals broers en zussen of (groot)ouders. Zijn die er niet, dan worden uiteindelijk ooms, tantes, neven of nichten erfgenaam. Als er in geen van de vier groepen erfgenamen zijn, dan gaat de erfenis uiteindelijk naar de Staat der Nederlanden.
Hoe wordt de erfenis verdeeld?
Als er geen testament is opgemaakt, dan bepalen de erfgenamen samen wie wat krijgt. Het is aan te raden om hierover afspraken op te schrijven. De erfgenamen krijgen ieder een deel van de erfenis. Dat deel kunnen zij krijgen in de vorm van spullen, geld of allebei. Uiteindelijk moet de totale waarde van elke erfgenaam gelijk zijn en moet iedereen het met de verdeling eens zijn.
Komt het voor dat iemand meer krijgt dan zijn deel? Bijvoorbeeld doordat hij of zij een huis krijgt uit de erfenis. Dan moet hij of zij het teveel aan de erfenis terugbetalen. Zo blijft er genoeg geld in de erfenis om de andere erfgenamen hun gelijke deel te geven.
Wat als verdelen niet lukt?
Lukt het niet om er samen uit te komen? Dan kunt u hulp vragen aan een mediator. Deze mediator probeert samen met alle erfgenamen een oplossing te vinden. Vaak kan de notaris ook helpen.
Komt u er ook met mediation niet uit? Dan kunt u vragen aan de rechter om de erfenis te verdelen.
Erfbelasting
De Belastingdienst heft belasting over de erfenis. Daar zijn wel vrijstellingen voor. De echtgenoten of geregistreerde partners hebben een hoge vrijstelling: €671.910 (2021). Is het bedrag van de erfenis hoger, dan moet de echtgenoot of geregistreerd partner, afhankelijk van het bedrag, 10 of 20 procent erfbelasting over het meerdere betalen.
Voor (klein)kinderen is de vrijstelling een stuk lager, namelijk €21.282 (2021). Over de overige erfgenamen bedraagt de vrijstelling slechts €2.244. Bij de Belastingdienst vindt u een overzicht met de vrijstellingen.
Erfenis aanvaarden of niet?
Heeft u recht op een erfenis, dan moet u beslissen wat u hiermee wilt doen. Er zijn verschillende mogelijkheden. Zo kunt u de erfenis zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of u kunt de erfenis verwerpen. Welke keuze voor u het beste is, hangt af van uw persoonlijke situatie.
Erfenis zuiver aanvaarden
Een erfenis zuiver aanvaarden kan als de overledene meer spullen dan schulden achterlaat. Bij een zuivere aanvaarding krijgt u namelijk alle spullen en schulden van de overleden persoon. Heeft de overleden persoon meer schulden dan spullen? Dan moet u de schulden van uw eigen geld betalen.
Erfenis beneficiair aanvaarden
U kunt de erfenis beneficiair aanvaarden als u niet zeker weet of de overleden persoon meer schulden dan spullen had. Of als u ondanks dat toch de erfenis wilt regelen.
Als u de erfenis beneficiair aanvaardt, moet u alle spullen van de overledene gebruiken om zijn of haar schulden mee te betalen. U krijgt daarna wat er over. Laat de overledene meer schulden dan spullen achter? Dan hoeft u de overgebleven schulden niet van uw eigen geld te betalen.
Erfenis verwerpen
Heeft de overledene meer schulden dan spullen, dan kunt u ervoor kiezen om de erfenis te verwerpen. Als u de erfenis verwerpt bent u geen erfgenaam meer. Dat betekent dat u de schulden van de overleden persoon niet hoeft te betalen. Maar u mag ook niets anders hebben, zoals foto’s of andere spullen.
Wat als de erfgenaam is onterft?
Soms gebeurt het dat de overledene zijn erfgenamen heeft onterft. Toch betekent dit niet altijd dat de erfgenaam niets krijgt. Zo hebben kinderen altijd recht op hun ‘legitieme portie’. Die moet na het overlijden berekend worden, maar bedraagt vaak ongeveer de helft van wat ze volgens de wettelijke verdeling zouden krijgen. De legitieme portie bestaat alleen uit geld. Het onterfde kind kan het geld echter pas opeisen na het overlijden van de langstlevende partner of geregistreerde partner.
Als de echtgenoot is onterfd dan heeft hij of zij geen recht op een legitieme portie. Wel heeft hij of zij andere rechten. Zo heeft hij of zij indien noodzakelijk recht op vruchtgebruik (het gebruik van woning en meubels gedurende 6 maanden na het overlijden).
Regel uw testament en laat uw dierbaren goed achter
In bijna alle gevallen is het verstandig om een testament te laten opmaken. Daarin kunt u precies beschrijven wat u wilt dat er gebeurd met uw nalatenschap. Een testament opmaken doet u met behulp van een notaris. Heeft u die niet? Als Erkend Financieel Adviseurs beschikken wij over een breed netwerk van professionals en verwijzen u dan ook graag door. Neem gerust contact met ons op om dan kunnen we kijken wat we voor u kunnen betekenen.