Hoe zit het met de erfenis als er geen testament is?

Een erfenis zonder testament kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Zonder duidelijke aanwijzingen van de overledene, val je terug op de wettelijke regels voor de verdeling. En ja, dat kan best complex worden, vooral als je samenwoont zonder samenlevingscontract of deel uitmaakt van een samengesteld gezin. In dit artikel duik je diep in de wereld van erfenissen zonder testament, compleet met actuele cijfers uit 2024 en handige voorbeelden.

Wie krijgt de erfenis als er geen testament is?

Zonder testament val je terug op de wettelijke verdeling. Kort gezegd, gaat de erfenis eerst naar de partner en kinderen. Geen partner of kids? Dan komen ouders, broers en zussen in beeld, gevolgd door grootouders en uiteindelijk overgrootouders. Stel je voor: je woont samen zonder contract en plots overlijdt je partner. Dan sta je, zonder testament, mogelijk met lege handen.

Verantwoordelijkheid als erfgenaam

Als erfgenaam ben je niet alleen gerechtigd op een deel van de erfenis, maar draag je ook de verantwoordelijkheid voor de afwikkeling ervan. Dit omvat onder andere de erfbelastingaangifte en het betalen van eventuele schulden.

Lees ook: Erfenis: vaak ingewikkelder dan je denkt.

Aanpassingen in de wettelijke verdeling: wat je moet weten in 2024

Vroegtijdige uitbetaling erfdeel: let op schenkbelasting!

Stel, je bent de langstlevende ouder en je overweegt om de erfdelen van de kinderen alvast uit te betalen, misschien om hen te helpen bij de aankoop van een huis of het starten van een bedrijf. Dit is mogelijk, maar er zit een addertje onder het gras. Zodra je besluit om meer uit te betalen dan waar zij wettelijk recht op hebben, treedt de schenkbelasting in werking.

Laten we dit concreet maken: Als je in 2024 een bedrag schenkt dat de vrijstelling overschrijdt, dan moet over het verschil schenkbelasting betaald worden. De belastingdienst ziet dit als een schenking, zelfs als het uit een goed hart komt. Het is dus cruciaal om vooraf te berekenen hoeveel je kunt schenken zonder dat jij of je kinderen onverwacht belasting moeten betalen.

Stijging wettelijke rente naar 7% in 2024

Een andere belangrijke verandering die je direct raakt, is de aanpassing van de wettelijke rente. Vanaf 1 januari 2024 is deze rente verhoogd naar 7%. Dit speelt een grote rol bij geldvorderingen voortkomend uit de wettelijke verdeling of legitieme porties. Voorheen groeide een vordering jaarlijks met een bepaald percentage, maar in 2024 zul je zien dat deze vorderingen met een enkelvoudige rente van 7% per jaar toenemen.

Wat betekent dit concreet voor jou? Als erfgenaam met een vordering op de langstlevende ouder, kan deze verandering ervoor zorgen dat jouw vordering sneller in waarde stijgt. Dit heeft zowel voordelen als potentiële nadelen, afhankelijk van de persoonlijke financiële situatie van de langstlevende ouder en de afspraken die hierover gemaakt zijn.

De regels rondom erfenissen en de wettelijke verdeling zijn continu in beweging. Met de wijzigingen in 2024, van de schenkbelastingregels tot de aanpassing van de wettelijke rente, is het ontzettend belangrijk om goed geïnformeerd te blijven. Neem gerust contact met ons op. 

Erfenis laten regelen door een boedelvolmacht

Als er geen testament is en de erfgenamen de erfenis moeten regelen, kunnen zij dit ook door één of meer personen laten doen met een boedelvolmacht. Dit is een verklaring waarin staat wat de gekozen persoon namens de erfgenamen mag doen. Deze persoon kan een erfgenaam zijn, maar dat hoeft niet.

Erfgenamen kunnen iemand aanwijzen met deze boedelvolmacht, die namens hen de erfenis beheert. Denk aan het regelen van de erfbelastingaangifte, het verkopen van eigendommen, en het opzeggen van abonnementen. In 2024 kun je dit eenvoudig bij de notaris regelen.

Lees ook: Een huis erven: hoe werkt dat? 

Wie zijn de wettelijke erfgenamen?

In de wet staat beschreven in welke volgorde de erfgenamen worden opgeroepen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen vier groepen:

1. Echtgenoot / geregistreerde partner en kinderen
2. Ouders, broers en zussen
3. Grootouders
4. Overgrootouders

Is er geen echtgenoot of geregistreerde partner en zijn er geen kinderen, dan gaat de erfenis naar naaste familieleden zoals broers en zussen of (groot)ouders. Zijn die er niet, dan worden uiteindelijk ooms, tantes, neven of nichten erfgenaam. Als er in geen van de vier groepen erfgenamen zijn, dan gaat de erfenis uiteindelijk naar de Staat der Nederlanden.

Hoe wordt de erfenis verdeeld in 2024?

In 2024 is het verdelen van een erfenis zonder testament een kwestie van samenwerken, communiceren en soms een beetje onderhandelen. Stel, je staat voor de taak om het familiehuis, een antieke klok en een spaarrekening met €150.000 te verdelen. Hoe pak je dat aan? Het begint allemaal met open gesprekken. Iedereen heeft misschien een andere emotionele band met bepaalde voorwerpen of geld. Misschien wil je zus het huis behouden, terwijl jij meer waarde hecht aan de spaarrekening.

In zo’n geval is het cruciaal om alles zwart-op-wit te zetten. Een gedetailleerd document waarin staat wie wat krijgt, voorkomt toekomstige conflicten. Lukt het niet om er samen uit te komen? Schakel dan een mediator in. Deze neutrale derde kan helpen de impasse te doorbreken met creatieve oplossingen, zoals het huis verkopen en de opbrengst verdelen, of een van de partijen het huis laten overnemen met een financiële compensatie voor de anderen.

Komen jullie er ook met mediation niet uit? Dan kun je vragen aan de rechter om de erfenis te verdelen.

Erfbelasting in 2024: actuele cijfers

Nu, over naar de belasting. Ja, de dood en belastingen blijven zekerheden, óók in 2024.

Voor echtgenoten en geregistreerde partners is er goed nieuws, want zij genieten van een aanzienlijke vrijstelling van €795.156. Dus, als de erfenis €1.000.000 bedraagt, is er over het meerdere boven deze vrijstelling, in dit geval €204.844, erfbelasting verschuldigd volgens de geldende tarieven.

Kinderen en kleinkinderen staan voor een vrijstelling van €25.187. Dat betekent dat als een kind €50.000 erft, de belasting wordt geheven over €24.813. Deze bedragen en vrijstellingen geven een helder beeld van hoe de erfbelasting in 2024 werkt, waarbij rekening gehouden wordt met de relatie tot de overledene en de waarde van de erfenis.

Door deze juiste cijfers te gebruiken, krijg je een duidelijker beeld van hoe erfbelasting in 2024 in elkaar zit en wat dit betekent voor verschillende erfgenamen.

Kiezen: aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen

Wat te doen met jouw deel van de erfenis? Zuiver aanvaarden klinkt aantrekkelijk als de nalatenschap vooral uit waardevolle bezittingen bestaat. Maar wat als onbekende schulden opduiken? Dan ben je persoonlijk aansprakelijk. Beneficiair aanvaarden biedt bescherming: je erft, maar niet ten koste van je eigen vermogen. En verwerpen? Dat doe je als de schulden de baten overstijgen. In 2024 moet je deze keuzes weloverwogen maken, gezien de mogelijke financiële implicaties.

Rechten bij onterving

Onterfd zijn voelt alsof je in koud water valt – schokkend en onaangenaam. Maar zelfs in 2024, met al zijn moderne wetten en regels, sta je niet helemaal met lege handen. Kinderen die onterfd zijn, kunnen zich vastklampen aan iets dat bekend staat als de legitieme portie. Dit is in wezen vaak de helft van wat je normaal gesproken zou erven.

Laten we dat in concrete cijfers uitdrukken: als jouw standaard deel van de erfenis €100.000 zou zijn, dan zorgt de legitieme portie ervoor dat je niet met lege handen staat, maar met €50.000. Voor echtgenoten die uit de wil zijn gelaten, is er een vergelijkbare vorm van steun. Zij hebben het recht om gedurende zes maanden na het overlijden in de gezinswoning te blijven wonen en gebruik te maken van de inboedel. Dit biedt een onmisbare adempauze in een periode van rouw en aanpassing.

Erfbelasting 2024: wat moet je weten?

In 2024 zijn de tarieven voor erfbelasting weer bijgesteld. Zoals elk jaar worden deze in december vastgesteld voor het komende jaar. Een blik op de tarieven laat zien dat als je een erfenis ontvangt van meer dan €152.368, je 20% erfbelasting betaalt over het bedrag dat boven deze grens uitkomt. Dit lijkt misschien veel, maar de waarde van de erfenis kan snel oplopen, vooral door de waarde van een woning. Hieronder een overzicht van de tarieven erfbelasting in 2024.

Vrijstellingen erfbelasting: wie krijgt wat in 2024?

De hoogte van je vrijstelling hangt af van je relatie met de overledene. In 2024 genieten echtgenoten, geregistreerde partners of samenwonende partners van een royale vrijstelling van €795.156. Kinderen, inclusief pleeg- en stiefkinderen, hebben een vrijstelling van €25.187. Andere erfgenamen, zoals broers, zussen of ouders, hebben lagere vrijstellingen. Bekijk het onderstaande overzicht om jouw vrijstelling te vinden en ontdek of je erfbelasting moet betalen over je erfenis.

Voor een gedetailleerde uitleg over hoe erfbelasting werkt, kun je terecht op de website van de Belastingdienst.

Erfenis voor kleinkinderen in 2024

Als grootouder wil je natuurlijk het beste voor je kleinkinderen, ook als je er zelf niet meer bent. Zoals je hierboven hebt kunnen zien: zonder testament  hebben kleinkinderen in 2024 recht op een vrijstelling van € 25.187 voor de erfbelasting. Dit betekent dat ze tot dit bedrag belastingvrij kunnen erven. Erfen ze meer? Dan betalen ze 18% erfbelasting over het bedrag tot € 152.368 en 36% over het bedrag daarboven.

Het is slim om hierover na te denken bij het opstellen van je testament. Zo kun je bijvoorbeeld een kleinkindlegaat opnemen, waarmee je een specifiek bedrag nalaat aan je kleinkinderen, vrij van erfbelasting. Dit is een mooie manier om je kleinkinderen een steuntje in de rug te geven zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken over de belasting. Lees ook: Geld schenken aan (klein)kinderen: dit zijn je opties.

Zorg dus dat je je zaken goed regelt en overleg met een notaris over de beste opties voor jouw situatie. Zo weet je zeker dat je kleinkinderen goed verzorgd achterblijven, ook zonder testament.

Regel je testament en laat je dierbaren goed achter

In deze tijden van snelle veranderingen blijft één advies tijdloos: maak een testament. Het is dé manier om je laatste wensen vast te leggen en te zorgen dat je dierbaren goed verzorgd achterblijven. Met een testament kun je tot in detail regelen wie wat krijgt, van je huis tot je digitale bezittingen, en zelfs wie zorg moet dragen voor je huisdieren.

De kosten voor het opstellen van een testament variëren in 2024, maar beschouw het als een investering in de toekomst van je geliefden. Geen notaris bij de hand? Geen zorgen. Als erkende financiële adviseurs hebben we een netwerk van professionals die klaarstaan om je te helpen. Een testament is meer dan een document; het is een blijk van liefde en zorg voor degenen die je achterlaat. Neem gerust contact met ons op.